facebook.com အေၾကာင္း သိထားရန္ အခ်က္မ်ား

facebook.com အေၾကာင္း သိထားရန္ အခ်က္မ်ား ဒီေန႔ေတာ့ Facebook နဲ႔ privacy အေၾကာင္းေၿပာခ်င္လို႔ပါ။  personal ၿမင္တာပဲေၿပာ မွာပါ နဲနဲေတာ့ လန္႔တယ္ လူေတြက တစ္ခုခုဆို ဘာရယ္မဟုတ္  copy ကူးၿပီး forward mail လုပ္တတ္ၾကေသးတာကိုး.. အရင္ တစ္ေခါက္ကလဲ ၿပသနာ  အၿပံဳလိုက္ရခဲ့ၿပီးၿပီ။ အခုကေတာ့ ၾကိဳေမတၱာရပ္ခံထားမွ.. FaceBook အေၾကာင္းဆိုတာက  အဓိကက သူ႔ရဲ႕ policy အသစ္အေၾကာင္းပါ။ FaceBook F8 Event ၿပီးေတာ့ အသစ္ၿဖစ္လာတဲ့  Terms & Conditions ေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေၿပာရရင္ အခ်ိဳးမေၿပလို႔ ေရးၿဖစ္ ပါတယ္။  အားလံုးလဲ သိထားသင့္တယ္ထင္လုိ႔ပါ။ Policy အသစ္ရဲ႕ Section 2.1 အရ    FaceBook မိတ္ေဆြ တင္သမွ် Data including status update, photos, videos အားလံုးက  FaceBook က  ပိုင္တယ္ဆိုတာ သေဘာတူထားၿပီးသား အလိုေလ်ာက္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက  သူတို႔ အဲဒီ messages ေတြကို လိုသလိုသံုးႏိုင္တယ္။ ဥပမာ – Live Search လုပ္ခ်င္လဲ လုပ္လို႔ရတယ္..  ဓာတ္ပံုဆိုလဲ သူတို႔ပိုင္သြားတယ္ဆိုေတာ့ ၾကိဳက္တာလုပ္ခ်င္တာ လုပ္မယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါပဲ။  Wink.com လို Person Search Engine လုပ္ခ်င္ လုပ္လို႔ရသြားႏိုင္တယ္။ ဒါမ်ိဳးက ဆိုးပါတယ္  ဥပမာ DeviantArt လို ဆိုဒ္မွာ ကြ်န္ေတာ္ art work သြားတင္ထားလဲ ကိစၥမရွိပါဘူး  Right က ကြ်န္ေတာ့္ဆီမွာပဲ အၿပည့္ရွိတယ္.. သူတို႔ ဟာက free service ၿဖစ္တာေတာင္  အဲဒီ art work, photo ကို print လုပ္ခ်င္ရင္ ေရာင္းခ်င္ရင္ ကြ်န္ေတာ့္ကို ဆက္သြယ္ရပါတယ္။  FaceBook policy အရဆိုရင္ Right တင္မက အားလံုး exact data ကိုပိုင္တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာပါ။  ဒါမ်ိဳးက ဘယ္ social networking ဆိုဒ္မွာမွ policy မရွိပါဘူး။ Flickr လိုမ်ိဳးမွာလဲမရွိဘူး  Stock Photo ေရာင္းတဲ့ iStockPhoto မ်ိဳးမွာေတာင္ ကိုယ့္  photo တင္ ထားေရာင္းဦးေတာ့ သူတို႔ မပိုင္ပါဘူး  ေကာ္မရွင္ခပဲ ယူလို႔ရပါတယ္။ Section 4.6 အရ မိတ္ေဆြဟာ FaceBook မွာ up to date မၿဖစ္ရင္  status update မလုပ္ရင္ notice မေပးပဲ ဖ်က္ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။  ကြ်န္ေတာ္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၅ ႏွစ္ေလာက္က လုပ္ထားတဲ့ Friendster account  ေတာင္ မ၀င္တာ ၂ ႏွစ္ေလာက္ရွိေပမယ့္  အခုထိရွိေသးတယ္။ FaceBook မွာ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ဆိုရင္ အေကာင့္ခံပါ့မလား ပဲ ေတြးမိတယ္။  Gizmodo ကေထာက္ၿပတာ ေနာက္တစ္ခုက FaceBook founder, CEO Zukerbag ရဲ႕ Ethic   ၿပသနာလဲ ရွိေသးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Founder ကိုယ္တိုင္က အရင္တုန္းက users ေတြရဲ႕  အေကာင့္က password ကိုၾကည့္ၿပီး  personal email ေတြ ၀င္ဖတ္ဖူးတဲ့ ၿပသနာရွိတယ္လို႔ ေၿပာပါတယ္။  FaceBook က F8 Conference မွာ Open Graph ဆိုတဲ့ API ကို  စၿပီး မိတ္ဆက္ေပးပါတယ္ အမွန္ေတာ့ ကြ်န္ေတာ္ personally မၾကိဳက္ပါ  ကြ်န္ေတာ္တင္မဟုတ္ အၿခားႏိုင္ငံၿခားက ဘေလာ့ဂ္ေတြမွာေရာ ကြန္မန္႔ေတြမွာပါ လူေတြ မၾကိဳက္တာေတြ႔ပါတယ္။  Open Graph ထပ္စာရင္ Open Grab ဆိုၿပီးေၿပာင္းလိုက္ ရင္ေကာင္းမယ္။ ဘာေတြၿပ သနာ ရွိလဲဆိုေတာ့  FaceBook Like button ပါတဲ့ အၿခားဆီက blog တစ္ခုခုမွာ ကြ်န္ေတာ္ Like ကို ႏွိပ္လိုက္ တယ္ဆိုရင္  ကြ်န္ေတာ့္ FaceBook သူငယ္ခ်င္းေတြဆီက timeline မွာ ကြ်န္ေတာ္ အဲဒီ link မွာ like လုပ္တဲ့  အေၾကာင္းသြားၿပတယ္.. ကြ်န္ေတာ္ အဲဒီ ပို႔စ္ကို ကြ်န္ေတာ့္ကို သူငယ္ခ်င္းေတြဆီကို share  လုပ္မွာလားဆိုတာမ်ိဳးလဲ မေမးဘူး။  ေနာက္ဆို Like မႏွိပ္ခင္ အဲဒီကိစၥပါ စဥ္းစားဖို႔လိုလာတယ္..  FaceBook အထဲမွာက friend ဆိုၿပီးသာ ပါတာ ကိုယ္နဲ႔ မသိတဲ့ သူက အမ်ားၾကီးရယ္…   FaceBook မွာ status message က အရင္ကတည္းက public လုပ္မွာလား  private လုပ္မွာလားဆိုၿပီး ရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ friend only private လုပ္ထားေတာ့  message ေအာက္ေတြမွာ lock ပံုေလး အၿမဲပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့  public ဆိုတာက friend တင္မဟုတ္  friend of friend  တင္လဲမဟုတ္ေတာ့ ဘူး FaceBook Society အကုန္ပါသြားၿပီ  facebook API သံုးထားတဲ့ ေနရာမွန္သမွ်ကို public လို႔ ဆိုလို တာ ၿဖစ္သြားပါၿပီ။  အဲဒါကိုလဲသတိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက FaceBook Application ေတြက user data  ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို access လုပ္ခြင့္ရေန တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က developer မဟုတ္ေတာ့  ေသခ်ာေတာ့ မသိပါဘူး ဒါေပမယ့္ သတင္းေတြတိုင္း လိုလိုမွာလဲ ေတြ႔ေနရေတာ့ သတိထားဖို႔လိုတယ္လို႔ ထင္တယ္။  တခ်ိဳ႕ application ေတြဆို ကိုယ့္ဓာတ္ပံုဖိုင္ေတြထဲ ၀င္ေမႊၿပီး Idiot of the Day လုပ္လို႔လုပ္နဲ႔ အဲဒီပံုေတြ  access လုပ္လို႔ ရကတည္းက နဲနဲေတာ့ လန္႔ေနၿပီ F8 လဲၿပီးေရာ ေၾကာ္ၿငာေတြက အစ Google Adsense  ထက္ပို တိက်တာမ်ိဳးေတြ ညာဘက္မွာ ေပၚေနၿပီ ဥပမာ – Singapore မွာ Rock Concert ရွိတယ္ဘာညာနဲ႔  Advertiser ကလဲ ကြ်န္ေတာ့္ profile data ကို access လုပ္လို႔ရေနတဲ့ သေဘာပဲ ဘယ္မွာေနတယ္..  ဘာ movie ၾကိဳက္တယ္.. ဘာ music ၾကိဳက္တယ္ အကုန္ယူထားတယ္။ တခါတေလေတာ့လဲ update  သိရတာေပါ့လို႔ စဥ္းစားမိေပမယ့္ ေၾကာ္ၿငာေတြက ကိုယ့္ data ယူသံုးေနတယ္ဆိုေတာ့ နဲနဲေတာ့ တင္းလာၿပန္တယ္။  ၿပီးေတာ့ Technical problems ေတြ holes ေတြလဲ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီ technical problems  ေတြ အသာထားၿပီး social problems ေတြပဲ ဆက္ေၿပာေတာ့မယ္.. ကြ်န္ေတာ့္ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္  ၿပသနာမ်ိဳးလဲ ရွိေသးတယ္… ၿဖစ္တာက သူ႔အေကာင့္ထဲမွာ အရင္ ရည္းစားရဲ႕  ညီမနဲ႔ friend ၿဖစ္ေနတုန္းပါ အဲဒီမွာ ၿပသနာက ရွင္းေအာင္ A B C D နဲ႔ပဲေၿပာေတာ့မယ္ဗ်  ဘယ္လိုေၿပာရမလဲမသိလို႔ သူ႔ရည္းစားေဟာင္းကို A လို႔ ထားလိုက္မယ္.. ရည္းစားေဟာင္း  ညီမကို B ထားလိုက္မယ္ဗ်ာ.. ၿပသနာက သူ႔ရည္းစား A နဲ႔က remove လုပ္ထားၿပီးတာၾကာၿပီ  အဲဒီမွာ B ၿဖစ္တဲ့ သူ႔ညီမ နဲ႔က friend အေနနဲ႔ ရွိေသးေတာ့ ရည္းစားေဟာင္း ဓာတ္ပံုေတြကို  A နဲ႔ friend မဟုတ္ေတာ့ေပမယ့္ ၀င္ၾကည့္လုိ႔ရေနတယ္..  အခု ကြ်န္ေတာ့္ ေဘာ္ဒါက မိန္းမရတာ ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ၿပီ အဲဒီမွာ  သူ႔မိန္းမက သူ႔ iPhone ကေန၀င္ၾကည့္ၿပီး မ်ိဳးစံု ၿပသနာ တက္တယ္ေၿပာတယ္.. B ကိုပါ  ဖ်က္ခ်င္တာ iPhone FaceBook App မွာကလဲ remove မပါေတာ့ ကြ်န္ေတာ္နဲ႔ေတြ႔ေတာ့မွ  laptop ကေန remove လုပ္လို႔ရသြားတယ္။ ေနာက္ၿပသနာေတြရွိေသးတယ္ အဲဒါက  photo ေတြမွာ tag လုပ္ရင္ profile album ထဲမွာ လာလာေပၚ တာကလဲ ၿပသနာ..  ငယ္ငယ္တုန္းကလို ေသာင္းက်န္းတုန္းက ပံုေတြ ေဘာ္ဒါေတြက ၿပန္တင္ၿပီး tag ၾကရင္ profile ထဲမွာ  လာၿပီး ခန္႔ခန္႔ၾကီးေပၚလို႔ဗ်ာ.. ကြ်န္ေတာ့္ ေဘာ္ဒါဆို ညဘက္ၾကီး အက်ီကြ်တ္ေတြနဲ႔ လမ္းေဘးမွာ ဂစ္တာတီးေနတဲ့  ပံုေတြ သူမ်ားတင္ေတာ့ tag ခံရၿပီး profile ထဲမွာ အခန္႔သားေပၚလာေတာ့  ေအာက္က comment ေပးသြားတယ္။  အကိုတို႔ ငယ္ငယ္က ေတာ္ေတာ္ စရိုက္က်တာပဲေနာ္တဲ့.. =P  တိန္ ဒီၾကားထဲ application မ်ားက fake tag ၾကတာက အၿပြတ္လိုက္ပါေသးတယ္။ အဆိုးဆံုးကေတာ့ My SIM ဆိုလားပဲ တစ္ခါ tag ရင္ အမ်ားၾကီးပဲ.. ၾကည့္မရတဲ့ facebook က  ေဘာ္ဒါမ်ားကို ေနာက္ အရွက္ခြဲခ်င္ရင္ ငယ္ငယ္က ပံုေတြသာတင္ၿပီး ၿပန္ tag ေပးလိုက္ဗ်ာ  သူတို႔ timeline ထဲမွာ သြားေပၚၿပီး အၿခားသူေတြပါ ေၾကၿငာၿပီးသားၿဖစ္သြားမယ္.. တစ္ခုေတာ့ သတိထားဗ်  တင္သမွ်ပံု FaceBook က သူပိုင္တယ္ လုပ္မွာေနာ္.. ျပႆနာေတြထဲမွာ FaceBook icons ေတြလို  လိုက္လုပ္ထားတဲ့ fake Applications ေတြကလဲ ရွိေသးတယ္။  ေနာက္သတိထားစရာက FaceBook က avatar, Profile Photo ဟာ လံုး၀ public   ၿဖစ္တယ္ဆိုတာပါ web site ေတြ blog ေတြက side bar မွာ Like လုပ္ထားရင္ ေနာက္လူေတြလာ  ဖတ္ရင္ သိသိမသိသိ Fan အေနနဲ႔ ၿပမွာပါ။ Post ကို Like လုပ္တာကေတာ့ friend only ၿပေပမယ့္  အဲဒီ Fan Like ကေတာ့ public ၿဖစ္သြားတာမို႔ ေကာင္မေလးနဲ႔ တြဲရိုက္ထားတာမ်ိဳးေတြ ပံုေတြ တင္ရင္  သတိထားဖို႔လိုပါတယ္ ေယာက္ဖေတြ ေယာကၡမေတြေတြ႔သြားရင္ လံုး၀ မလြယ္ပါဘူး။ အခုေတာ့ ညနက္ေနၿပီမို႔  ဒီေလာက္ပဲဗ်ာ ေအာက္မွာေတာ့ link ေတြထည့္ေပးထားပါတယ္ FaceBook Privacy အေၾကာင္း  ဆက္ဖတ္ခ်င္ရင္ ဖတ္လို႔ရပါတယ္။ ၿမန္မာလို အမ်ားဆံုးေရးၿပီး status messages update လုပ္တာေတြက  သူတို႔လဲ တခ်ိန္သံုးလို႔ ရမရ မေသခ်ာေပမယ့္ photos ေတြ videos ေတြပါ ပိုင္တယ္ဆိုတဲ့  policy ကို အစာမေၾကတာေၾကာင့္ အမ်ားသိေအာင္  အသိေပးတာပါ။ FaceBook အေနနဲ႔ေတာ့ အခ်ိန္မွီ  Google Buzz လို မၿဖစ္ေအာင္ ၿပန္ၿပင္ သင့္တယ္ ထင္တာပါပဲ။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့  FaceBook အေကာင့္ delete လုပ္ဖို႔ campaign  ေတြလဲ ရွိေနတာေတြ႔ရတယ္။ ဖ်က္ဖို႔ အထိကေတာ့  မလြယ္ပါဘူး ဓာတ္ပံုေတြ ဘာေတြတင္တာ ဆင္ၿခင္ႏိုင္တာေကာင္းပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ US Congress  ကလဲ စာပို႔ၿပီး စံုစမ္းေနတယ္ ေၿပာပါတယ္။  http://www.htootayzar.com/myblog/2010/05/facebook-and-privacy/ မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။